W 2003 r. unijni eksperci dostrzegli, że w Polsce funkcjonują gałęzie gospodarki, które pozwalają na utworzenie klastrów gospodarczych. Oprócz sektora spożywczego, drzewnego i turystycznego, do tej grupy należy również przemysł metalowo-maszynowy, którą dumnie reprezentuje Klaster Obróbki Metali z siedzibą w Białymstoku.
– Klaster został sformalizowany w grudniu 2007 roku i już wtedy było wiadomo, że dysponujemy potencjałem nie tylko w naszym regionie, a również w całym kraju. Był on sfinansowany ze środków unijnych, a jego założeniem była kooperacja przemysłu z uczelniami. Dziś zakres jego działalności jest znacznie szerszy. Klaster wspiera internacjonalizację firm członkowskich, rozpościerając niejako parasol ochronny nad ich działalnością międzynarodową. Tworzy także przestrzeń do rozwoju działalności badawczo-rozwojowej oraz lobbuje w interesie firm członkowskich z organami instytucji rządowych. – mówi Sebastian Rynkiewicz, Prezes Zarządu Centrum Promocji Innowacji i Rozwoju, które koordynuje klastrem.
Impulsem do rozwoju KOM-u stała się certyfikacja do statusu Krajowego Klastra Kluczowego w 2015 roku. Stworzenie KKK było podyktowane zauważeniem potencjału firm zjednoczonych w klastrach oraz chęcią docenienia klastrów, które mają kluczowy wpływ na gospodarkę Polski. Wyróżniono wówczas klika najbardziej perspektywicznych klastrów i otwarto furtkę do grupy środków skierowanych specjalnie do Krajowych Klastrów Kluczowych. Dzięki byciu członkiem KKK firmy należące do Klastra Obróbki Metali zyskują dodatkowe punkty przy aplikowaniu o wsparcie ze środków unijnych, a to przekłada się na ogromne dofinansowanie bieżących inwestycji.
Aktualnie KOM realizuje kilka ważnych zadań. – Jednym z nich jest projekt rozwoju kadr i zasobów ludzkich – wyjaśnia prezes S. Rynkiewicz, i dodaje: – Od niego zaczynaliśmy i teraz do niego wracamy. Jest to podyktowane faktem, że zapotrzebowanie na kompetentnych pracowników stale rośnie.
Budowanie umiejętności i profesjonalizmu kapitału ludzkiego koordynatora oraz członków klastra jest istotą działania Projektu 2.3.7. POiR, SmartKOM - Centrum Kompetencji Klastra Obróbki Metali. Ponadto w efekcie działania nastąpić ma zwiększenie dostępu do infrastruktury, w szczególności: działania w zakresie cyfryzacji i transformacji cyfrowej, transformacji w kierunku Przemysłu 4.0, gospodarki obiegu zamkniętego oraz gospodarki niskoemisyjnej w firmach członkowskich klastra.
Internacjonalizacja firm członkowskich to od 2016 roku jeden z najważniejszych obszarów, jakie realizuje Klaster Obróbki Metali. – Na najbliższe 3 lata dysponujemy łącznie budżetem 30 mln zł pozyskanych ze środków UE oraz firm członkowskich, w ramach którego realizowane są projekty międzynarodowe. Osiągnęliśmy pięciokrotny wzrost budżetu w tym obszarze, a stało się to na skutek postrzegania nas przez Ministerstwo i PARP jako jeden z najbardziej aktywnych klastrów w Polsce w zakresie internacjonalizacji. - wyjaśnia prezes S. Rynkiewicz – W 2016 roku zorganizowaliśmy 6 wydarzeń, a w kolejnych dwóch latach było to odpowiednia 51 i 41 eventów. Byliśmy pokazywani jako dobra praktyka na tle kraju, wydawaliśmy środki przemyślanie i rozsądnie, co przyniosło efekty np. projekt Inteligentna Super Fabryka 4.0, który wspierał rozpoznawalność firm na arenie międzynarodowej i w konsekwencji czego nastąpił wzrostu sprzedaży eksportowej uczestników projektu poprzez wprowadzenie na rynki zagraniczne nowych produktów i usług.
Działania w obszarze internacjonalizacji to również obecność klastra i firm członkowskich na targach międzynarodowych. W prezentacji Polski na arenie międzynarodowej istnieje duża indywidualizacja. Klaster, poprzez wspólną prezentację polskich firm, zmienia sposób myślenia i wskazuje na korzyści jakie płyną ze współpracy sieciowej. Zwiększenie wolumenu sprzedaży, skracanie łańcuchów dostaw, czy większa siła negocjacyjna to tylko niewiele z korzyści, jakie zyskują firmy będące w KOM. – Efekty naszych działań widoczne są na wielu eventach, w których uczestniczyliśmy np. podczas spotkania na targach Elmia Subcontractor, największych targach Przemysłu Elektromechanicznego w Północnej Europie, byliśmy świadkami tego, jak ważna jest współpraca firm. Otrzymaliśmy konkretną ofertę od przedsiębiorstwa, które chciało z nami współpracować, ale żadna z firm członkowskich w pojedynkę nie podołałaby temu zamówieniu. Klaster daje zatem przestrzeń i wspiera w kooperacji firmy zmieniając sposób myślenia na temat współpracy jako grupa. Internacjonalizacja dała nam impuls do wyleczenia się z własnych kompleksów. - dodaje Sebastian Rynkiewicz.
Kolejny z istotnych projektów KOM – Smart Education for Industry 4.0 – zakłada utworzenie sieci pracowni przeznaczonych dla szkolnictwa branżowego, zawodowego na poziomie technikum i studentów, ale również dla osób dorosłych. Jest to bezpośrednio powiązane z podmiotami, które współpracują z klastrem. Wśród nich należy wskazać inne Krajowe Klastry Kluczowe, a także polskie uczelnie wyższe: Politechnikę Białostocką, Akademię Górniczo-Hutniczą w Krakowie, Politechnikę Warszawską, czy Rzeszowską oraz Instytuty Badawczo-Rozwojowe skupione w sieci Łukaszewicza. - W wyniku współpracy możemy pochwalić się innowacyjnymi produktami, szeregiem patentów oraz wsparciem specjalistów w zakresie nowych technologii. Naszymi partnerami w działaniach są również klastry europejskie oraz największa sieć badawcza w Europie – niemiecki Instytut Fraunhofera. Jesteśmy też otwarci na współpracę z kolejnymi, nowymi podmiotami, także partnerami biznesowymi. Rozwój potencjału firm członkowskich to nasz priorytet. – zaznacza prezes Centrum Promocji Innowacji i Rozwoju.
Jednym z kluczowych działań klastra jest również proaktywny lobbing. Dzięki Związkowi Pracodawców Klastry Polskie KOM ma możliwość przekazać organom rządowym potrzeby i plany firm członkowskich. Klaster jest niejako pośrednikiem i uczestniczy w dyfuzji wiedzy pomiędzy firmami członkowskimi a Ministerstwem. Dzięki weryfikacji klastra zyskaliśmy zaufanie Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii oraz Prezesa Rady Ministrów, co pozwala nam konsultować ważne dla przedsiębiorców z branży przemysłowej akty prawne i dbać o interesy firm członkowskich. - dodaje Sebastian Rynkiewicz, który od tego roku jest również wiceprezesem ZP Klastry Polskie.
Klaster cały czas się rozwija, a jednym z celów w przyjętej strategii jest uzyskanie wskaźnika produktywności z pracownika zatrudnionego w firmach należących do klastra na poziomie 100 tys. euro. Jest to wskaźnik charakterystyczny dla gospodarek wysoko rozwiniętych. Obecność w klastrze niesie zatem wiele korzyści dla firm członkowskich, m.in. większy dostęp do środków inwestycyjnych, kompetentnych kadr i nowych technologii. Ponadto firmy mogą korzystać z promocji międzynarodowej i uczestniczyć w partnerskim dialogu z instytucjami publicznymi. Sam Klaster Obróbki Metali w dalszym ciągu rozbudowuje się i rośnie w siłę rozwijając zarówno potencjał swój, jak i podmiotów z nim współpracujących.
